Renovatiestrategie en de Vlaamse klimaatdoelstellingen 2050

De Europese ‘Green Deal’ ambieert dat de Europese Unie tegen 2050 ‘klimaatneutraal’ wordt, ook op vlak van woningbouw! De Europese commissie zal dan ook een Europese klimaatwet voorstellen en aan de lidstaten vragen deze om te zetten in een regelgevend kader. Dit moet een stimulans zijn voor bijkomende investeringen, ook in de sociale woningbouw.

Om de doelstelling van de ‘Green Deal’ te bereiken moeten alle economische sectoren (energie, afval, gebouwen, industrie en mobiliteit) actie ondernemen. Voor de bouwsector betekent dit concreet om een ‘renovatiegolf’ en ‘vervangbouwprogramma’ op gang te brengen. Gebouwen staan immers in voor 40 % van het totale energieverbruik.

De Europese doelstellingen worden op nationaal niveau onderschreven in het ‘Nationaal Energie- en Klimaatplan’ en op Vlaams niveau in de ‘Vlaamse renovatiestrategie 2050’. Deze strategie bepaalt dat alle woningen klimaatneutraal moeten zijn tegen 2050, wat een EPC-score impliceert die kleiner is dan 100 kWh/m2.

90.000 renovaties per jaar

Binnen het Vlaamse sociale huisvestingslandschap betekent dit dat 90 à 95 % van alle woningen moeten gerenoveerd of vervangen worden over een periode van 30 jaar wat omgerekend ruim 90.000 renovaties per jaar betekent waarmee reeds duidelijk het héél ambitieuze karakter van deze doelstellingen wordt aangegeven.

Een concrete bedreiging voor het welslagen is dan ook de timing; in een periode van 30 jaar moeten immers evenveel woningen worden vervangen of gerenoveerd als er in de afgelopen 60 jaar werden gebouwd. Om dit te kanaliseren moeten factoren als financiële draagkracht, personeelsbestand van de SHM’s – en later woonmaatschappijen (WM) – en de capaciteit van de bouwsector in verhouding staan of worden gebracht. Een zeer grote uitdaging.

Renovatiestrategie

Anticiperend hierop heeft Ons Onderdak een renovatiestrategie opgezet die een ambitieus doch haalbaar scenario uitrolt. Door een gelijkmatige spreiding in de tijd van de renovatie- en/of vervangingsbouwprojecten kunnen inzet van mensen en middelen binnen haalbare proporties worden gebracht. Voor Ons Onderdak betekent dit concreet de uitrol en handhaving van een renovatiedebiet van een 35 à 40-tal woningen per jaar.

Binnen ons patrimonium van in totaal 1.524 woningen voldoen 111 woningen (=7,3 %) aan de gestelde EPC-eis. Een 217 woningen (14,1 %) hebben een EPC-score lager dan 200 en kunnen met kleine interventies tot op de gewenste EPC- score worden gebracht, bv. door de plaatsing van zonnepanelen via het ASTER-project. Een 100- tal woningen zijn strategisch aangeduid om te worden verkocht. De overige woningen (ca. 72 %) zijn te renoveren of te vervangen. De methodiek die hierbij wordt gehanteerd is om de woningen met de slechtste conditiescores en de slechtste EPC-scores het eerst aan te pakken. Het betreft immers ook de oudere woningen binnen het patrimonium met de grootste renovatienoden. De woningen met de beste conditiescores komen laatst.

Geïntegreerd totaalontwerp

Voor de periode 2021-2030 betekent dit dat onder meer grote delen van de Torrepoortwijk- Kalfvaartwijk, de Posthoornwijk en de Hoveland- wijk worden gerenoveerd, de oudste wijken in Ieper. Gezien de schaal van deze wijken, respectievelijk 103, 164 en 231 woningen, bieden deze renovaties strategische kansen om te opteren voor kleinere wooneenheden in relatie tot het profiel van onze kandidaat-huurders. Via verdichtingsoperaties kunnen hele wijkdelen worden geherconditioneerd waarbij ‘rood’ plaats maakt voor kwalitatief publiek ‘groen’, wat niet alleen de woonomgeving in haar totaliteit opwaardeert maar waarbij ook alle andere aspecten van duurzaamheid (waterhuishouding, mobiliteit, afval, sociale waarde,…) naast het energetische verhaal via een geïntegreerd totaalontwerp kunnen worden gerealiseerd.

Voorbeelden van een dergelijke stedelijke herconditionering zijn de vervangingsbouw- projecten in Rustenhove (12 appartementen) en in de Kerselaar (50 appartementen). Een grote opportuniteit ligt bij de toekomstige vervangingsbouw in de Torrepoortlaan waar het centrale plein en de groene bomenas van de Acacialaan aan elkaar kunnen worden verbonden met verdichtende woningbouw aan dit nieuw ontstane groen. Win-win situaties zijn ook te vinden in de Robrecht van Bethunelaan waar de vervangingsbouw van de 20 bestaande seniorenwoningen volgens het reeds uitgevoerde ontwerpend onderzoek de ruimte vrijmaakt om de bestaande basisschool, het woonzorgcentrum en het nieuwe verdichtende bouwblok rond een centrale groene ruimte te organiseren. Een grote kans is er absoluut te vinden in de Azalealaan waarbij de toekomstige vervangingsbouw van 24 woningen en 54 appartementen mogelijkheden schept om het ganse wijkdeel te herdenken en mogelijks de nu onzichtbare Vijverbeek een plaats te geven in de nieuwe publieke ruimte.

Stroomversnelling

De ‘klimaatdoelstellingen 2050’ brengen alzo een ganse renovatiecyclus in een stroomversnelling die, niettegenstaande het scepticisme over het welslagen van deze mogelijks te ambitieuze doelstelling, ook de belofte van talrijke opportuniteiten in zich draag die we als sociale verhuurder, steden- bouwkundige en beleidsmaker moeten omarmen. Het wordt dan ook een belangrijke doelstelling de samenwerkingsbanden aan te halen zodat de kansen van stadsvernieuwing ten volle worden geëxploiteerd, dit ten gunste van de toekomstige bewoners van onze nieuwe wijken. We doen hiermee een appel op de respectieve gemeentebesturen, administraties en intergemeentelijke samenwerkingsverbanden om er samen de schouders onder te zetten.